การปลูกทุเรียนในประเทศไทยได้รับความนิยมอย่างมากเนื่องจากเป็นผลไม้ที่มีมูลค่าสูงและได้รับการยกย่องให้เป็นราชาแห่งผลไม้ การเข้าใจวิธีการปลูกทุเรียนที่ถูกต้องจะช่วยให้เกษตรกรสามารถผลิตทุเรียนที่มีคุณภาพดีและสร้างรายได้ที่มั่นคง ทุเรียนมีสายพันธุ์ที่หลากหลายและแต่ละสายพันธุ์มีลักษณะเฉพาะที่แตกต่างกัน การเลือกสายพันธุ์ที่เหมาะสมกับพื้นที่และสภาพอากาศจึงเป็นสิ่งสำคัญในการปลูกทุเรียนให้ประสบความสำเร็จ

ทุเรียนคืออะไรและมีลักษณะทางพฤกษศาสตร์อย่างไร

ทุเรียนมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Durio zibethinus Linn. จัดอยู่ในวงศ์ฝ้ายหรือวงศ์ชบา (Malvaceae) โดยเป็นผลไม้ขึ้นชื่อในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่มีแหล่งกำเนิดมาจากเกาะสุมาตรา ทุเรียนได้รับการยกย่องให้เป็นราชาแห่งผลไม้เนื่องจากกลิ่นที่รุนแรงและหนามแข็งรอบตัว รวมถึงรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์

ลำต้นของทุเรียนเป็นไม้ผลยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่ สูงตั้งแต่ 25-50 เมตร มีอายุมากกว่า 80 ปี เปลือกมีสีเทาเข้ม ผิวขรุขระ เป็นสะเก็ด ไม่มียาง เนื้อไม้ค่อนข้างอ่อน ส่วนกิ่งแตกเป็นมุมแหลมและยาว สามารถเป็นทรงพุ่มได้ 3 ทรง คือ ทรงพุ่มสี่เหลี่ยม ทรงพุ่มกรวยคว่ำฐานกว้าง และทรงพุ่มกรวยคว่ำฐานแคบ

ใบทุเรียนจะขึ้นสลับตรงข้ามกระจายอยู่ทั่วกิ่ง มีลักษณะหนาแข็งและมีขอบเรียบ โดยในส่วนด้านบนของใบจะเป็นสีเขียว ส่วนด้านล่างเป็นสีน้ำตาล รูปทรงแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสายพันธุ์1 ดอกทุเรียนเป็นดอกสมบูรณ์เพศ รูปทรงคล้ายระฆัง ออกดอกเป็นช่อ แต่ละช่อมีประมาณ 5-30 ดอก โดยจะแทงออกตามตาของกิ่ง มีกลีบเลี้ยง กลีบรอง และกลีบดอก

สายพันธุ์ทุเรียนไหนเหมาะสมกับการปลูกเชิงพาณิชย์

สายพันธุ์ทุเรียนในประเทศไทยสามารถแบ่งออกตามลักษณะได้เป็น 6 กลุ่มใหญ่ ได้แก่ กลุ่มกบ กลุ่มลวง กลุ่มก้านยาว กลุ่มกำปั่น กลุ่มทองย้อย และกลุ่มเบ็ดเตล็ด1 สายพันธุ์ทุเรียนที่นิยมปลูกในประเทศไทยมากที่สุดมีอยู่ 4 สายพันธุ์หลัก เนื่องจากเป็นสายพันธุ์ที่ให้ผลผลิตราคาสูงและมีความต้องการในตลาด

ทุเรียนหมอนทองเป็นสายพันธุ์ที่ให้ราคาสูงกว่าสายพันธุ์อื่น ติดผลง่าย น้ำหนักดี เมล็ดลีบทำให้เนื้อละเอียดแห้ง ไม่เละ และมีเนื้อเยอะ สามารถเก็บไว้ได้นานหลังผลสุก ไม่ค่อยเป็นโรคไส้ซึม แต่ควรระวังโรครากเน่าและโคนเน่า ระยะเวลาเก็บเกี่ยวประมาณ 140-150 วัน ทุเรียนก้านยาวให้ราคาสูง ปลูกแล้วติดผลดี น้ำหนักดี แต่ให้ผลช้า เมื่อผลสุกจะเก็บได้ไม่นาน เปลือกหนา เนื้อน้อย เป็นโรคไส้ซึมง่าย ไม่ทนต่อโรครากเน่าและโคนเน่า

ทุเรียนชะนีมีเนื้อรสดี แห้ง สีสวย ทนต่อโรครากเน่าและโคนเน่า ต้นออกดอกง่ายแต่ติดผลยาก ไม่ทนต่อโรคใบติด เป็นโรคไส้ซึมง่าย ระยะเวลาเก็บเกี่ยวประมาณ 110-120 วัน1 ทุเรียนกระดุมให้ผลเร็ว เป็นสายพันธุ์ที่ออกดอกเร็ว ติดผลง่าย ขายได้ราคาดีในช่วงต้นฤดู ไม่มีปัญหาไส้ซึม แต่ไม่ทนต่อโรครากเน่าและโคนเน่า ระยะเวลาเก็บเกี่ยวประมาณ 90-100 วัน

นอกจากสายพันธุ์หลักทั้งสี่แล้ว ยังมีสายพันธุ์ทุเรียนพื้นบ้านที่หากินยากหลายชนิด เช่น ไอ้เม่น แดงรัศมี ทองย้อยฉัตร กบสุวรรณ และเม็ดในยายปราง ซึ่งมีลักษณะเฉพาะและรสชาติที่แตกต่างกัน สายพันธุ์เหล่านี้ส่วนใหญ่จะมีแต่สวนทุเรียนที่อนุรักษ์พันธุ์ดั้งเดิมไว้และไม่ค่อยมีจำหน่ายกันทั่วไป

ขอบคุณภาพจาก : สำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

การปลูกทุเรียนในกระถางทำอย่างไรให้ประสบความสำเร็จ

การปลูกทุเรียนในกระถางเป็นทางเลือกที่ดีสำหรับผู้ที่มีพื้นที่จำกัดหรือต้องการควบคุมการเจริญเติบโตของต้นทุเรียน วิธีนี้มีข้อดีหลายประการ เช่น สามารถควบคุมคุณภาพ รสชาติ และการเกิดโรคได้ง่ายกว่าการปลูกลงดิน ใช้พื้นที่น้อยกว่า ให้ผลผลิตเร็ว และสามารถใช้กับการปลูกผลไม้อื่นในกระถางได้ด้วย

ขั้นตอนแรกคือการเตรียมกิ่งพันธุ์ทุเรียนที่จะเป็นกิ่งตอน กิ่งเสียบยอด หรือกิ่งทาบ ที่มีใบแก่เท่านั้น และกิ่งมีอายุอย่างน้อย 1 ปี จากนั้นนำมาตัดถุงชำออกและเอาดินออกประมาณ 1 ใน 4 การเตรียมดินปลูกทำโดยการผสมดินดำหรือหน้าดิน 1 ส่วน แกลบดิน 2 ส่วน และมูลวัวหรือมูลควาย 1 ส่วน คลุกเคล้าให้เข้ากันใส่ลงในกระถางโดยเหลือไว้ประมาณ 3 นิ้ว

การปลูกต้นทุเรียนลงในกระถางควรทำโดยการปักไม้ผูกเชือกกับลำต้นกันโยก เสร็จแล้วให้รดน้ำทันที และนำวัสดุมาคลุมหน้าดินเพื่อรักษาความชื้น ได้แก่ หญ้าแห้ง ใบไม้แห้ง กาแฟบด หรือมูลสัตว์ แนะนำให้ปลูกต้นเย็น เพราะหากเป็นต้นเช้า ต้นไม้จะเหี่ยว ระยะแรกรดเฉพาะบริเวณโคนต้นในตอนเช้าอย่างสม่ำเสมอ ใช้เวลาประมาณ 1-2 เดือน ก็จะเริ่มแตกใบอ่อน

หากเป็นช่วงหน้าฝนหรือมีความชื้นสูงให้นำวัสดุคลุมหน้าดินออกเพื่อป้องกันโคนและรากเน่า การใส่ปุ๋ยบำรุงทุเรียนขึ้นอยู่กับช่วงของการเจริญเติบโต โดยเน้นดูที่ธาตุอาหารเป็นหลัก โดยเฉพาะในช่วง 2 ปีแรก ใช้ปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ยคอก ไม่จำเป็นต้องใช้ปุ๋ยเคมี เมื่อเข้าสู่ช่วงแตกกิ่งใบให้เน้นไนโตรเจน เมื่อใกล้ช่วงออกดอกให้ลดไนโตรเจนลง แล้วมาเน้นปุ๋ยที่มีฟอสเฟตหรือโปแตสเซียมสูงแทน

วิธีการปลูกทุเรียนลงดินและการเลือกพื้นที่ที่เหมาะสม

การเลือกพื้นที่ปลูกทุเรียนเป็นปัจจัยสำคัญที่จะส่งผลต่อความสำเร็จในการปลูก พื้นที่ปลูกทุเรียนควรมีอุณหภูมิประมาณ 25-30 องศาเซลเซียส และความชื้นประมาณ 75-85% ดินที่ใช้ปลูกควรเลือกเป็นดินร่วน ดินร่วนปนทราย หรือดินเหนียวปนทราย ซึ่งต้องระบายน้ำได้ดี มีหน้าดินลึก และมีแหล่งน้ำเพียงพอ

การเตรียมการปลูกควรทำในช่วงเดือนมีนาคม-เมษายนหากสามารถจัดการระบบให้น้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่ถ้าหากยังดูแลเรื่องน้ำได้ไม่ดีพอ ควรปลูกช่วงต้นฤดูฝน การเตรียมพื้นที่เริ่มจากการปรับพื้นที่ให้ราบ ขุดตอ ขุดรากไม้เก่าออก เสร็จแล้วกำหนดระยะห่างระหว่างต้นให้ห่างกันด้านละ 9 เมตร จากนั้นวางแนวและปักไม้ตามระยะที่กำหนดแล้วขุดหลุมปลูกต่อ

การปลูกทุเรียนสามารถเลือกได้ 2 วิธี คือ วิธีขุดหลุมปลูกและวิธีปลูกแบบไม่ขุดหลุม สำหรับวิธีขุดหลุมปลูก หลังจากขุดหลุมและผสมปุ๋ยเรียบร้อย นำถุงต้นกล้าที่แข็งแรงมาตัดก้นถุงแล้ววางไว้กลางหลุม จากนั้นใช้มีดกรีดถุงพลาสติก แล้วนำถุงออก เสร็จแล้วกลบดินและปักไม้หลักลงข้างต้น พร้อมทั้งผูกเชือกยึดไว้กันลมพัดแล้วรดน้ำให้โชก พร้อมทั้งทำร่มเงาให้ต้นทุเรียน

วิธีปลูกแบบไม่ขุดหลุมทำโดยการโรยปุ๋ยรอบตำแหน่งที่จะปลูก จากนั้นนำต้นกล้ามาวาง โดยฉีกถุงพลาสติกออกให้หมด แล้วขุดดินข้างขึ้นมากลบ ระวังอย่ากลบสูงจนถึงรอยเสียบยอดหรือรอยทาบ จากนั้นรดน้ำพร้อมทำร่มเงาให้ต้นเหมือนกันกับวิธีปลูกแบบขุดหลุม การเพาะเมล็ดโดยตรงไม่นิยมใช้เนื่องจากจะทำให้ได้ผลที่มีลักษณะไม่คงที่ คนส่วนใหญ่มักจะนำวิธีการเพาะเมล็ดไปใช้ในการขยายพันธุ์เพื่อทำเป็นต้นตอจากนั้นเสียบยอดและทาบกิ่งแทน

ประโยชน์ของทุเรียนต่อสุขภาพมีอะไรบ้าง

ทุเรียนอุดมไปด้วยสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายมากมาย ทั้งคาร์โบไฮเดรต โปรตีน และไขมัน รวมถึงยังมีแร่ธาตุหลายชนิด และมีสารจำพวกแคโรทีนอยด์ ฟลาโวนอยด์ โพลีฟีนอล และเบต้าแคโรทีน ซึ่งมีประโยชน์ต่อสุขภาพมาก ตามตำรายาไทยระบุว่าเนื้อทุเรียนมีสรรพคุณทางยาดี ช่วยให้ความร้อนแก่ร่างกาย ช่วยแก้จุกเสียด ช่วยทำให้ฝีแห้ง ช่วยแก้โรคผิวหนัง ช่วยขับพยาธิไส้เดือน และช่วยบำรุงกำลัง

ทุเรียนมีประโยชน์ในการกระตุ้นการขับถ่ายเนื่องจากเป็นผลไม้ที่อุดมไปด้วยใยอาหารสูง ซึ่งจะมีเส้นใยอาหารอยู่ประมาณ 3-5% แล้วแต่สายพันธุ์ สำหรับการแก้อาการท้องร่วง ตามตำรับยาไทยจะใช้รากทุเรียนเพื่อแก้อาการท้องร่วง รวมทั้งแก้ไข้ให้อาการดีขึ้น ทุเรียนมีเบต้าแคโรทีน โดยเฉพาะทุเรียนพันธุ์ชะนีไข่และพวงมณี จะให้เบต้าแคโรทีนสูง ซึ่งสารอาหารชนิดนี้มีส่วนช่วยบำรุงสายตา ป้องกันการเกิดโรคต้อกระจก และช่วยชะลอการเสื่อมของกระจกตาในกลุ่มผู้สูงอายุ

ในทุเรียนอุดมไปด้วยโฟเลต เป็นสารอาหารที่ช่วยบำรุงสมอง ป้องกันโรคหลงลืมและโรคอัลไซเมอร์ ทุเรียนสายพันธุ์หมอนทองและก้านยาวมีฤทธิ์กำจัดอนุมูลอิสระอยู่ 2 ชนิด คือ อนุมูอิสระไฮดรอกซิลและไนตริกออกไซด์ ซึ่งอนุมูลอิสระทั้งสองชนิดนี้เป็นสาเหตุที่ทำให้ผิวหน้าแก่ก่อนวัย นอกจากเนื้อทุเรียนแล้ว เปลือก ราก และใบของทุเรียนก็ยังมีสรรพคุณทางยาดี เช่น เปลือกทุเรียนมีสรรพคุณช่วยรักษากลาก เกลื้อน ช่วยสมานแผล แก้น้ำเหลืองเสีย รักษาแผลพุพอง และแก้ฝี

ปัญหาที่พบบ่อยในการปลูกทุเรียนและวิธีแก้ไข

ปัญหาหลักที่เกษตรกรมักพบในการปลูกทุเรียน คือ การติดผลที่ไม่ดี ซึ่งอาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น การเลือกสายพันธุ์ไม่เหมาะสม การดูแลในช่วงออกดอกไม่ถูกต้อง หรือสภาพแวดล้อมไม่เอื้ออำนวย การแก้ไขปัญหานี้ต้องเริ่มจากการเลือกสายพันธุ์ที่เหมาะสมกับพื้นที่และสภาพอากาศ เช่น ทุเรียนกระดุมที่ติดผลง่ายและออกดอกเร็ว หรือทุเรียนหมอนทองที่ติดผลง่ายและทนต่อโรคไส้ซึม

โรคราก่าและโคนเน่าเป็นปัญหาที่พบบ่อยในหลายสายพันธุ์ โดยเฉพาะทุเรียนก้านยาวและกระดุมที่ไม่ทนต่อโรคนี้ การป้องกันทำได้โดยการระบายน้ำให้ดี หลีกเลี่ยงการให้น้ำมากเกินไป และการใช้วัสดุคลุมหน้าดินที่เหมาะสม ในช่วงหน้าฝนหรือมีความชื้นสูงควรนำวัสดุคลุมหน้าดินออกเพื่อป้องกันความชื้นสะสม การเลือกใช้ทุเรียนชะนีที่ทนต่อโรครากเน่าและโคนเน่าก็เป็นทางเลือกหนึ่ง

โรคไส้ซึมเป็นอีกปัญหาหนึ่งที่พบในหลายสายพันธุ์ โดยเฉพาะทุเรียนก้านยาวและชะนี ส่วนทุเรียนหมอนทองและกระดุมไม่ค่อยมีปัญหานี้ การป้องกันโรคไส้ซึมต้องดูแลเรื่องการให้น้ำที่เหมาะสม การระบายน้ำที่ดี และการใช้ปุ๋ยที่สมดุล โรคใบติดและโรคใบไหม้สามารถป้องกันได้โดยการดูแลความชื้นให้เหมาะสม การตัดแต่งกิ่งให้มีการระบายอากาศที่ดี และการฉีดพ่นสารป้องกันโรคเมื่อจำเป็น

สรุป

การปลูกทุเรียนให้ประสบความสำเร็จต้องอาศัยความรู้และการดูแลที่ถูกต้องตั้งแต่การเลือกสายพันธุ์ การเตรียมพื้นที่ วิธีการปลูก การดูแลรักษา และการป้องกันโรคแมลง การเลือกสายพันธุ์ที่เหมาะสมกับพื้นที่และวัตถุประสงค์ในการปลูกเป็นขั้นตอนแรกที่สำคัญ ไม่ว่าจะเป็นการปลูกเชิงพาณิชย์หรือการปลูกเพื่อบริโภคในครัวเรือน การดูแลอย่างต่อเนื่องและการป้องกันปัญหาต่างๆ จะช่วยให้ได้ทุเรียนที่มีคุณภาพดีและปริมาณผลผลิตที่น่าพอใจ ทุเรียนไม่เพียงแต่เป็นผลไม้ที่อร่อยเท่านั้น แต่ยังมีประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย การปลูกทุเรียนจึงเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าทั้งในแง่เศรษฐกิจและสุขภาพ

 

#ปลูกทุเรียน #สายพันธุ์ทุเรียน #ดูแลทุเรียน #ประโยชน์ทุเรียน #โรคทุเรียน #วิธีปลูกทุเรียน #ทุเรียนในกระถาง #เกษตรทุเรียน #ผลไม้ไทย #ราชาแห่งผลไม้