ทำไมมะม่วงหาวมะนาวโห่ถึงเป็นผลไม้สมุนไพรที่ควรปลูกในบ้าน?

มะม่วงหาวมะนาวโห่ หรือที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Carissa carandas L. เป็นผลไม้สมุนไพรที่กำลังได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นอย่างมากในประเทศไทย ด้วยชื่อที่แปลกตาและสรรพคุณที่หลากหลาย ผลไม้ชนิดนี้จึงกลายเป็นทางเลือกใหม่สำหรับผู้ที่ต้องการปลูกพืชสมุนไพรไว้ใช้ในครัวเรือน3

ความเป็นมาและประวัติของมะม่วงหาวมะนาวโห่

ชื่อ “มะม่วงหาวมะนาวโห่” นั้นเป็นชื่อที่เพี้ยนมาจากชื่อดั้งเดิมว่า “มะม่วงไม่รู้หาวมะนาวไม่รู้โห่” ซึ่งเป็นชื่อที่ปรากฏในวรรณคดีไทยเรื่องพระรถเมรี หรือนางสิบสองด้วย3 ผลไม้ชนิดนี้มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามภูมิภาค เช่น หนามแดง ในภาคกลาง หนามขี้แฮดในเชียงใหม่ หรือมะนาวโห่ในภาคใต้ถิ่นกำเนิดของมะม่วงหาวมะนาวโห่เชื่อกันว่าอยู่แถบประเทศอินเดีย และได้แพร่กระจายไปยังประเทศต่างๆ ในเอเชีย รวมถึงอินโดนีเซีย มาเลเซีย ศรีลังกา พม่า จีน และไทย ในปัจจุบันสามารถพบได้ทั่วทุกภาคของประเทศไทย แต่ค่อนข้างหายากเนื่องจากหลายคนไม่ทราบถึงคุณประโยชน์จึงตัดทิ้ง

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ที่น่าสนใจ

มะม่วงหาวมะนาวโห่เป็นไม้พุ่มยืนต้นขนาดย่อม สูงประมาณ 2-3 เมตร และสามารถสูงได้สูงสุดถึง 5 เมตร ลำต้นและกิ่งก้านมีหนามแหลมยาว 2-5 เซนติเมตร โดยปลายหนามจะมีสีแดงเป็นเอกลักษณ์ ทุกส่วนของต้นจะมียางสีขาวคล้ายน้ำนม

ใบของมะม่วงหาวมะนาวโห่เป็นใบเดี่ยวเรียงตรงข้าม รูปไข่กลับ ปลายใบมีลักษณะมนหรือเว้าเข้าเล็กน้อย ผิวใบมีสีเขียวเข้มเป็นมัน เนื้อใบหนาและเหนียวคล้ายแผ่นหนัง ดอกจะออกเป็นช่อสั้นๆ ที่ปลายกิ่ง มีกลีบดอกสีขาวหรือชมพูอ่อนและมีกลิ่นหอมอ่อนๆ

ผลไม้ที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง

ผลของมะม่วงหาวมะนาวโห่มีลักษณะเป็นรูปทรงกลมรีขนาดเท่าหัวแม่มือ ออกเป็นพวง ผลอ่อนจะมีสีขาวอมชมพู ค่อยๆ เข้มขึ้นเป็นสีแดง และกลายเป็นสีดำเมื่อสุกเต็มที่ ผลสุกจะมีรสเปรี้ยวอมหวาน ในขณะที่ผลดิบจะมีรสเปรี้ยวจัด

ผลมะม่วงหาวมะนาวโห่อุดมไปด้วยสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย ได้แก่ วิตามินซีสูง ธาตุเหล็ก สารต่อต้านอนุมูลอิสระ แอนโทไซยานิน และสารประกอบฟีนอลิก นอกจากนี้ยังพบสารเคมีสำคัญเช่น คาร์โบไฮเดรต ฟลาโวนอยด์ ไตรเทอร์ปีนส์ และโปรตีนต่างๆ

วิธีการปลูกมะม่วงหาวมะนาวโห่ในกระถางอย่างถูกวิธี

อุปกรณ์ที่จำเป็น

การปลูกมะม่วงหาวมะนาวโห่ในกระถางต้องเตรียมอุปกรณ์ดังนี้:

• กระถางเพาะต้นกล้าหรือถุงดำเพาะต้นกล้า
• กระถางขนาดกลางสำหรับย้ายต้นกล้า
• ดินร่วนผสมกากมะพร้าวหรือแกลบ
• ปุ๋ยหมักและปุ๋ยคอก
• เมล็ดพันธุ์ที่สมบูรณ์

ขั้นตอนการเพาะปลูก

การเพาะเมล็ด

1. นำดินร่วนที่ผสมกากมะพร้าวหรือแกลบใส่ลงในกระถางเพาะต้นกล้า แล้วรดน้ำให้ดินยุบตัวลงเล็กน้อย
2. คัดเลือกเมล็ดพันธุ์ที่สมบูรณ์โรยลงบนหน้าดินที่เตรียมไว้ จากนั้นนำดินที่เหลือมากลบและรดน้ำให้ชุ่มปานกลาง
3. ย้ายกระถางเพาะเมล็ดไว้ในที่ที่มีแดดรำไร
4. หลังจากเพาะประมาณ 10 วัน จะเห็นต้นกล้างอกออกมา เมื่อต้นกล้าเจริญเติบโตแข็งแรงแล้วให้ย้ายไปปลูกในกระถางขนาดกลาง

การขยายพันธุ์ด้วยวิธีอื่น

นอกจากการเพาะเมล็ดแล้ว ยังสามารถขยายพันธุ์ด้วยวิธีการปักชำยอดหรือการตอนกิ่ง วิธีการปักชำยอดจะช่วยให้รากติดเร็วกว่าและได้ต้นที่มีลักษณะเหมือนต้นแม่

การดูแลรักษาที่ไม่ซับซ้อน

การดูแลมะม่วงหาวมะนาวโห่นั้นไม่ยากเนื่องจากเป็นพืชที่ทนทานต่อสภาพแวดล้อม เมื่อต้นเริ่มแข็งแรงแล้วจะชอบแดดมากเป็นพิเศษ ดังนั้นควรวางกระถางให้โดนแสงแดดเต็มที่ 100%ซึ่งจะทำให้ผลออกมาสวยงามและมีคุณภาพดี

การให้น้ำและปุ๋ย

ควรรดน้ำให้ชุ่มแต่ไม่แฉะจนเกินไป โดยปกติให้รดน้ำประมาณสัปดาห์ละ 3-4 ครั้ง แต่ในช่วงที่ออกผลควรรดน้ำสม่ำเสมอทุกวัน สำหรับการใส่ปุ๋ย ควรใช้ปุ๋ยหมักและปุ๋ยคอกเพื่อบำรุงให้รากแข็งแรงและเร่งให้ออกผล

เคล็ดลับการดูแลเพิ่มเติม

• แนะนำให้ผสมกากจากการคั้นน้ำมะม่วงหาวมะนาวโห่เข้าไปในดินเพื่อเติมสารอาหาร
• หากปลูกมานานแล้วยังไม่ออกผล ควรย้ายไปปลูกในกระถางที่ใหญ่กว่าและเพิ่มปุ๋ย
• ต้นจะออกผลตลอดทั้งปีและพักต้นในช่วงสั้นๆ ระหว่างเดือนตุลาคม-กุมภาพันธ์

ช่วงเวลาเก็บเกี่ยวและการใช้ประโยชน์

มะม่วงหาวมะนาวโห่จะให้ผลดกที่สุดในช่วงเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน ผลจะเริ่มแก่เมื่อมีอายุ 100-110 วัน หลังจากติดผล และจะสุกสมบูรณ์ในเวลาประมาณ 120 วันหลังติดผล สังเกตได้จากผลที่เริ่มนุ่มและเปลี่ยนเป็นสีม่วงเข้ม

ราคาของมะม่วงหาวมะนาวโห่ในตลาดค่อนข้างสูง สูงสุดถึงกิโลกรัมละ 700 บาท ทำให้การปลูกไว้ใช้เองในครัวเรือนเป็นทางเลือกที่คุ้มค่า

สรรพคุณทางยาที่โดดเด่น

มะม่วงหาวมะนาวโห่สามารถใช้ประโยชน์ได้แทบทุกส่วนของต้น ทั้งผล ใบ ราก ลำต้น และยาง แต่ละส่วนมีสรรพคุณที่แตกต่างกันออกไป

ประโยชน์จากผล

ผลของมะม่วงหาวมะนาวโห่มีสรรพคุณมากมาย

• ช่วยบำรุงเลือดด้วยธาตุเหล็กสูง
• ลดอาการไอและขับเสมหะ
• บรรเทาอาการของโรคถุงลมโป่งพอง
• ช่วยรักษาโรคตับและโรคไต
• ลดอาการเลือดออกตามไรฟันด้วยวิตามินซีสูง
• ช่วยขับปัสสาวะและฆ่าเชื้อ

ประโยชน์จากใบและยอดอ่อน

ใบและยอดอ่อนมีสรรพคุณ

• แก้อาการเจ็บคอและแผลในปาก
• ลดอาการไข้
• แก้อาการท้องเสีย
• รักษาโรคลมชักและโรคบิด

ประโยชน์จากราก

รากมีสรรพคุณ

• ช่วยถอนพิษไข้และดับพิษร้อน
• บำรุงกระเพาะอาหาร
• ขับพยาธิหลายชนิด
• รักษาอาการคันและแผลเบาหวาน

ข้อควรระวังในการบริโภค

แม้ว่ามะม่วงหาวมะนาวโห่จะมีประโยชน์มากมาย แต่ควรบริโภคในปริมาณที่พอเหมาะ โดยเฉพาะสตรีมีครรภ์สามารถบริโภคได้แต่ไม่ควรกินมากเกินไป เนื่องจากมีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อนๆ3 ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพหรือโรคเรื้อรังควรปรึกษาแพทย์ก่อนการใช้เป็นยาสมุนไพร3

สรุป

มะม่วงหาวมะนาวโห่เป็นผลไม้สมุนไพรที่น่าสนใจสำหรับการปลูกในครัวเรือน ด้วยวิธีการปลูกที่ไม่ซับซ้อน การดูแลที่ง่าย และสรรพคุณที่หลากหลาย ทั้งยังเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าเมื่อพิจารณาจากราคาในตลาดที่สูง การปลูกมะม่วงหาวมะนาวโห่ไว้ในบ้านจึงเป็นทางเลือกที่ดีสำหรับผู้ที่ต้องการพืชสมุนไพรใกล้ตัวเพื่อดูแลสุขภาพของครอบครัว

#สาระ #มะม่วงหาวมะนาวโห่ #การปลูกในกระถาง #สมุนไพรไทย #ผลไม้รสเปรี้ยว #การดูแลสุขภาพ #พืชสมุนไพรในบ้าน #วิธีปลูกพืช #ประโยชน์สุขภาพ #การขยายพันธุ์ #ไม้ผลในกระถาง