การเลียตัวเองเป็นพฤติกรรมปกติของสัตว์เลี้ยง โดยเฉพาะแมวที่มักใช้วิธีนี้ในการทำความสะอาดร่างกาย แต่เมื่อสังเกตเห็นว่าสัตว์เลี้ยงเลียตัวเองมากเกินไป จนทำให้เกิดรอยแดง ขนร่วง หรือเป็นแผล นั่นอาจเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพที่แฝงอยู่ ที่เจ้าของสัตว์เลี้ยงไม่ควรมองข้าม

พฤติกรรมการเลียตัวเองตามธรรมชาติ

การเลียขนเป็นวิธีที่สัตว์เลี้ยงใช้ทำความสะอาดร่างกาย ช่วยกำจัดสิ่งสกปรก เศษขนที่หลุดร่วง และปรสิตบนผิวหนัง นอกจากนี้ น้ำลายยังมีเอนไซม์ที่ช่วยฆ่าเชื้อโรคเบื้องต้น ในแมว การเลียขนยังช่วยควบคุมอุณหภูมิร่างกายและกระจายน้ำมันธรรมชาติให้ทั่วเส้นขน ส่วนสุนัขอาจไม่ได้เลียตัวเพื่อทำความสะอาดเท่าแมว แต่ก็มีพฤติกรรมเลียเพื่อทำความสะอาดบาดแผลเล็กๆ หรือบริเวณที่ไม่สบายตัว

สาเหตุทางกายภาพที่ทำให้สัตว์เลี้ยงเลียตัวเองมากผิดปกติ

1. ปรสิตภายนอก

ปรสิตอย่างหมัด เห็บ ไร หรือเหา ทำให้เกิดอาการคันและระคายเคือง ส่งผลให้สัตว์เลี้ยงเลียบริเวณที่มีปรสิตอาศัยอยู่มากกว่าปกติ สังเกตได้จากจุดสีดำเล็กๆ (มูลหมัด) บนผิวหนัง ผิวหนังแดง มีตุ่มนูน หรือสัตว์มีอาการคันและเกาตัวบ่อยๆ

วิธีแก้ไข คือ พาสัตว์เลี้ยงไปพบสัตวแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสม ทำความสะอาดที่นอนและบริเวณที่สัตว์เลี้ยงอาศัยอยู่อย่างสม่ำเสมอ และใช้ผลิตภัณฑ์ป้องกันปรสิตตามคำแนะนำของสัตวแพทย์

2. การแพ้และภูมิแพ้

สัตว์เลี้ยงอาจแพ้สารก่อภูมิแพ้ในสิ่งแวดล้อม เช่น ละอองเกสร ไรฝุ่น เชื้อรา หรืออาหารบางชนิด ทำให้เกิดอาการคันตามผิวหนัง สังเกตได้จากการเลียหรือกัดเท้าบ่อยๆ หูอักเสบเรื้อรัง ผิวหนังแดง มีผื่น หรือตุ่มนูน และอาจมีอาการตามฤดูกาล

วิธีแก้ไข คือ ปรึกษาสัตวแพทย์เพื่อทำการทดสอบหาสารก่อภูมิแพ้ หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ที่ทราบว่าสัตว์เลี้ยงแพ้ เปลี่ยนอาหารตามคำแนะนำของสัตวแพทย์หากเป็นการแพ้อาหาร และใช้ยาแก้แพ้หรือแชมพูพิเศษตามที่สัตวแพทย์แนะนำ

3. การติดเชื้อที่ผิวหนัง

การติดเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา หรือยีสต์ ทำให้เกิดอาการระคายเคืองและคัน ส่งผลให้สัตว์เลียบริเวณที่ติดเชื้อ สังเกตได้จากผิวหนังแดง บวม มีหนอง มีกลิ่นผิดปกติ มีสะเก็ดหรือขุย และขนร่วงเป็นหย่อมๆ

วิธีแก้ไข คือ พบสัตวแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสม ใช้ยาปฏิชีวนะหรือยาต้านเชื้อราตามที่สัตวแพทย์สั่ง และทำความสะอาดบริเวณที่ติดเชื้อด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อที่เหมาะสม

4. ความเจ็บปวดและความไม่สบายทางกาย

สัตว์เลี้ยงที่รู้สึกเจ็บปวดมักจะเลียบริเวณที่เจ็บเพื่อบรรเทาอาการ ความเจ็บปวดอาจเกิดจากการบาดเจ็บ โรคข้อกระดูก โรคระบบประสาท หรือปัญหาฟัน สังเกตได้จากการเลียบริเวณข้อต่อหรือกระดูกมากผิดปกติ เดินกะเผลก ไม่ยอมให้แตะต้องบริเวณที่ชอบเลีย หรือมีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม เช่น ไม่กระตือรือร้น ไม่อยากเล่น

วิธีแก้ไข คือ พาสัตว์เลี้ยงไปพบสัตวแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัย ให้ยาแก้ปวดหรือยาลดการอักเสบตามที่สัตวแพทย์สั่ง จัดเตรียมที่นอนนุ่มๆ และสภาพแวดล้อมที่สบาย และพิจารณาการทำกายภาพบำบัดในบางกรณี

สาเหตุทางจิตใจที่ทำให้สัตว์เลี้ยงเลียตัวเองมากผิดปกติ

1. ความเครียดและความวิตกกังวล

สัตว์เลี้ยงที่เครียดหรือวิตกกังวลอาจแสดงพฤติกรรมซ้ำๆ เช่น การเลียตัวเองมากเกินไป เพื่อปลอบประโลมตนเอง ความเครียดอาจเกิดจากการเปลี่ยนแปลงในสภาพแวดล้อม การมีสมาชิกใหม่ในบ้าน การถูกทิ้งให้อยู่คนเดียวนานๆ หรือประสบการณ์ที่น่ากลัว

วิธีแก้ไข คือ สร้างสภาพแวดล้อมที่มั่นคงและคาดเดาได้ จัดตารางกิจวัตรประจำวันที่สม่ำเสมอ เพิ่มการออกกำลังกาย ใช้ฟีโรโมนสังเคราะห์ และพิจารณาการบำบัดพฤติกรรมหรือยาลดความวิตกกังวลในกรณีที่รุนแรง

2. ความเบื่อและขาดการกระตุ้น

สัตว์เลี้ยงที่ขาดการกระตุ้นทางจิตใจหรือทางกายอาจพัฒนาพฤติกรรมซ้ำๆ เพื่อบรรเทาความเบื่อ สังเกตได้จากการนอนมากกว่าปกติ แสดงพฤติกรรมทำลายข้าวของ พฤติกรรมเรียกร้องความสนใจ หรือพฤติกรรมซ้ำๆ

วิธีแก้ไข คือ เพิ่มการออกกำลังกายประจำวัน จัดหาของเล่นที่กระตุ้นสมอง สอนคำสั่งหรือเทคนิคใหม่ๆ ใช้เวลาเล่นกับสัตว์เลี้ยงมากขึ้น และสร้างสภาพแวดล้อมที่น่าสนใจ

3. พฤติกรรมย้ำคิดย้ำทำ

บางครั้ง การเลียตัวเองมากเกินไปอาจกลายเป็นพฤติกรรมย้ำคิดย้ำทำ ซึ่งเป็นพฤติกรรมที่ยังคงดำเนินต่อไปแม้ว่าปัจจัยกระตุ้นเริ่มต้นจะหมดไปแล้ว สังเกตได้จากพฤติกรรมการเลียซ้ำๆ จนเกิดบาดแผล ไม่สามารถหยุดพฤติกรรมได้แม้จะมีสิ่งเร้าภายนอก หรือพฤติกรรมดูเหมือนไม่มีจุดประสงค์

วิธีแก้ไข คือ ปรึกษาสัตวแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านพฤติกรรมสัตว์ อาจจำเป็นต้องใช้ยาที่มีผลต่อสารสื่อประสาทในสมอง ฝึกให้สัตว์เลี้ยงแสดงพฤติกรรมทดแทนที่เหมาะสม และใช้เทคนิคการปรับพฤติกรรม

วิธีสังเกตพฤติกรรมการเลียที่ผิดปกติ

การเลียตัวเองตามปกติมักเป็นเวลาสั้นๆ ไม่บ่อยเกินไป ไม่ทำให้เกิดบาดแผล มักเกิดหลังจากการกินอาหาร เล่น หรือตื่นนอน และสัตว์ยังคงตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นรอบตัว

ส่วนการเลียตัวเองที่ผิดปกติ มักเป็นการเลียต่อเนื่องเป็นเวลานานและบ่อยครั้ง เลียจนเกิดบาดแผล ขนร่วง หรือมีสะเก็ด มักเลียบริเวณเดิมซ้ำๆ ขัดจังหวะได้ยาก และเลียแม้ในขณะที่มีกิจกรรมอื่นที่น่าสนใจกว่า

อาหารและการดูแลที่ช่วยลดปัญหาการเลียตัวเองมากผิดปกติ

อาหารที่มีคุณภาพและมีสารอาหารครบถ้วนจะช่วยให้ผิวหนังแข็งแรง ลดโอกาสเกิดปัญหาผิวหนัง สารอาหารสำคัญ ได้แก่ กรดไขมันโอเมก้า-3 และโอเมก้า-6 โปรตีนคุณภาพสูง วิตามินเอ วิตามินอี วิตามินบีรวม และสังกะสี

ผลิตภัณฑ์ที่ช่วยบรรเทาอาการระคายเคืองผิวหนัง ได้แก่ แชมพูเฉพาะทาง ครีมและโลชั่นบรรเทาอาการคัน สเปรย์ป้องกันการเลีย อุปกรณ์ป้องกันเช่นปลอกคอกันเลีย และสเปรย์ฟีโรโมน

เมื่อไหร่ควรพาสัตว์เลี้ยงไปพบสัตวแพทย์

ควรพาสัตว์เลี้ยงไปพบสัตวแพทย์เมื่อพบว่าสัตว์เลี้ยงเลียตัวเองจนเกิดบาดแผล ผิวหนังแดง หรือขนร่วง มีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมอย่างกะทันหัน มีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น ซึม เบื่ออาหาร น้ำหนักลด หรือพฤติกรรมการเลียรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน

การพาสัตว์เลี้ยงไปพบสัตวแพทย์เร็วเมื่อพบความผิดปกติจะช่วยให้การวินิจฉัยและรักษาเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ป้องกันภาวะแทรกซ้อน และช่วยให้สัตว์เลี้ยงหายจากอาการเร็วขึ้น

สรุป

การเลียตัวเองเป็นพฤติกรรมธรรมชาติของสัตว์เลี้ยง แต่เมื่อพฤติกรรมนี้เกิดขึ้นมากผิดปกติ อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพที่ต้องได้รับการแก้ไข ทั้งสาเหตุทางกายภาพและสาเหตุทางจิตใจ การสังเกตพฤติกรรมของสัตว์เลี้ยงอย่างสม่ำเสมอ การดูแลสุขภาพและสภาพแวดล้อมอย่างเหมาะสม และการพาสัตว์เลี้ยงไปพบสัตวแพทย์เมื่อพบความผิดปกติ จะช่วยให้สัตว์เลี้ยงมีสุขภาพที่ดีและมีความสุข

#สัตว์เลี้ยง #สาระ #สัตว์เลี้ยงเลียตัวเอง #ปัญหาผิวหนังในสัตว์เลี้ยง #สุขภาพสุนัข #สุขภาพแมว #การดูแลสัตว์เลี้ยง