องค์การอนามัยโลก (WHO) รายงานว่า วัณโรค (TB) อาจกลายเป็นสาเหตุการเสียชีวิตหลักจากการติดเชื้อทั่วโลกจากเชื้อโรคตัวเดียว ซึ่งวัณโรคดื้อยาหลายชนิดยังคงเป็นภัยคุกคามที่สำคัญต่อสุขภาพประชาชนและความมั่นคงด้านสุขภาพ โดยวันวัณโรคโลกนี้ มหาวิทยาลัยเซนต์จอร์จ (SGU) คณะแพทยศาสตร์ในประเทศเกรนาดา หมู่เกาะเวสต์อินดีส เน้นย้ำถึงภาระของวัณโรคในประเทศไทยและบทบาทสำคัญของมาตรการป้องกันในการต่อสู้กับโรคนี้
วัณโรคยังคงเป็นสาเหตุการเสียชีวิตจากการติดเชื้อที่สำคัญทั่วโลก โดยคร่าชีวิต 1.5 ล้านคนในแต่ละปี ตามข้อมูลจาก WHO ในปี 2023 มีผู้ป่วยวัณโรคดื้อยาเพียงประมาณ 2 ใน 5 คนที่ได้รับการรักษา
ในประเทศไทย วัณโรคยังคงเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ แม้ว่าจะมีการลดลงของจำนวนผู้ป่วยอย่างค่อยเป็นค่อยไป ประเทศรายงานประมาณ 157 รายต่อประชากร 100,000 คนในปี 2023 ซึ่งส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตประมาณ 13,000 คนในคนไทยทั้งที่ติดเชื้อเอชไอวีและไม่ติดเชื้อ การแก้ไขปัญหานี้ต้องการความพยายามในการป้องกันที่ต่อเนื่องและการเข้าถึงการรักษาที่ดีขึ้น
มาตรการป้องกันที่สำคัญ ได้แก่:
- การคัดกรองและการตรวจอย่างสม่ำเสมอ: การคัดกรองวัณโรคเป็นประจำสามารถช่วยลดการแพร่ระบาดได้อย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยงสูง โปรแกรมการตรวจคัดกรองในพื้นที่ที่มีความหนาแน่นของประชากรสูงและในกลุ่มที่เปราะบาง เช่น ผู้ที่ติดเชื้อ HIV, บุคลากรทางการแพทย์ และผู้ที่มีประวัติการสัมผัสวัณโรค สามารถช่วยในการตรวจจับในระยะเริ่มต้น
- การเสริมสร้างการฉีดวัคซีนป้องกันโรค: วัคซีนบาซิลลัส คาลเมตต์-เกอรีน (BCG) มีบทบาทสำคัญในการป้องกันรูปแบบรุนแรงของวัณโรคในเด็ก แม้ว่าจะไม่ให้ภูมิคุ้มกันเต็มที่ แต่การรับรองให้ทารกทุกคนได้รับวัคซีน BCG เป็นมาตรการป้องกันที่สำคัญ การวิจัยวัคซีนที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นยังคงดำเนินการอยู่และควรได้รับความสำคัญ
- การพัฒนาสภาพการดำรงชีวิตและโภชนาการ: การขาดสารอาหารทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดวัณโรค การแก้ไขปัญหาการขาดสารอาหารผ่านโครงการความมั่นคงทางอาหารที่นำโดยรัฐบาล การปรับปรุงสุขาภิบาล และการปรับปรุงสภาพการอยู่อาศัยสามารถช่วยลดอัตราการแพร่ระบาดของวัณโรคได้
- การรณรงค์เพื่อสร้างความตระหนักและการมีส่วนร่วม: การให้ความรู้แก่ประชาการเกี่ยวกับอาการของวัณโรค การแพร่กระจาย และตัวเลือกการรักษาเป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันการแพร่ระบาด การรณรงค์ด้านสาธารณสุขควรมุ่งเน้นให้คนไข้ได้รับการดูแลทางการแพทย์ตั้งแต่เนิ่นๆ และปฏิบัติตามการรักษาจนครบถ้วน การแทรกแซงจากชุมชน โดยที่ผู้นำและบุคลากรทางการแพทย์ทำงานร่วมกันในการเผยแพร่ความรู้ แสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพ
- การควบคุมการติดเชื้อในสถานพยาบาล: โรงพยาบาลและคลินิกต้องนำมาตรการควบคุมการติดเชื้อที่เข้มงวดมาใช้ รวมถึงการระบายอากาศที่เหมาะสม การใช้หน้ากากป้องกัน และแนวทางการแยกผู้ป่วย การรับรองว่าโรงพยาบาลมีอุปกรณ์ที่เหมาะสมในการจัดการกับผู้ป่วยวัณโรคอย่างปลอดภัยสามารถป้องกันการแพร่ระบาดในโรงพยาบาลได้
การยุติการระบาดของวัณโรคภายในปี 2030 เป็นหนึ่งในเป้าหมายด้านสุขภาพของเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของสหประชาชาติ (SDGs) การเสริมสร้างความร่วมมือทั่วโลก การสนับสนุนการวิจัยวัคซีนและยาวัณโรคใหม่ รวมถึงการบูรณาการโปรแกรมวัณโรคเข้ากับโครงการด้านสุขภาพที่กว้างขึ้น จะเป็นสิ่งสำคัญในการบรรลุความสำเร็จระยะยาว โดย SGU มุ่งมั่นในการฝึกอบรมผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพในอนาคตเพื่อรับมือกับความท้าทายด้านสุขภาพระดับโลก รวมถึงวัณโรค และด้วยการให้ความรู้และทักษะแก่ผู้เรียนเพื่อทำงานในพื้นที่ที่มีภาระสูง SGU จึงมีบทบาทสำคัญในการต่อสู้กับวัณโรคผ่านการศึกษาและการฝึกอบรมทางการแพทย์
